اثر عناصر ریز مغذی ید، روی، و مس روی برخی صفات کمی و کیفی عدس زراعی رقم کیمیا

در سراسر جهان از انواع مختلف حبوبات استفاده میشود که نخود، لوبیا، عدس از مهمترین آنها به شمار می روند. در این میان عدس اولین گیاهی بوده که توسط بشر مورد توجه قرار گرفته است. حدود یک پنجم جمعیت کشور ایران، دچار کمبود انرژی و نیمی از مردم دچار کمبود ریز مغذی ها هستند. از بعد بین المللی، با توجه به شیوع سوءتغذیه ریز مغذی ها یا (گرسنگی پنهان)، این تفکر به اوج خود رسیده است که برای کاهش اثرات تخریبی آن، راهکار های مناسب و اساسی باید صورت گیرد. در این راستا اثر ترکیبات (یدید مس، یدید پتاسیم، یدید روی و سولفات روی) همراه با تیمار شاهد (بدون استفاده از ریز مغذی ها) روی عدس ( رقم زراعی کیمیا) بررسی شد. جهت مطالعه این تاثیرات، ترکیبات فوق طی سه روش : 1- اعمال بر روی خاک (قبل از کاشت) 2- اعمال بر روی خود گیاه (محلول پاشی) و 3- تیمار بذر اجرا شد. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که اثر پیش تیمار ترکیبات روی سرعت جوانه زنی معنی دار گشت به طوری که تمامی ترکیبات به کار برده شده باعث افزایش معنی دار سرعت جوانه زنی نسبت به شاهد شد و در بین آنها ترکیبات روی دار حداکثر سرعت جوانه زنی را به خود اختصاص دادند، اما درصد جوانه زنی و سایر صفات مربوط به رشد گیاهچه در آزمایشگاه به صورت معنی دار تحت تاثیر پیش تیمارها قرار نگرفت با این وجود در تمامی شاخصه ها بهبود های نسبی در تمامی ترکیبات نسبت به شاهد قابل مشاهده بود. همچنین اثر دما روی سرعت و درصد جوانه زنی معنی داری بود و این صفات در دمای 10 درجه نسبت به دمای 20 درجه مقادیر بالاتری را نشان دادند. نتایج نشان می دهد ترکیبات به کار برده شده باعث بهبود انتقال مواد غذایی از بذر شده است . نتایج مربوط به آزمایشات گلخانه ای نشان داد، که درصد و سرعت سبز شدن گیاهان در بستر کشت خاک نسبت به بستر سیلت و شن به صورت معنی داری بیشتر بود که در نتیجه بیشترین درصد پوشش سبز از این بستر حادث شد. این نتایج نشان می دهد احتمالا، استقرار این گیاه در خاک های با درصد رس متعادل بهتر از سایر بستر ها انجام گیرد. نتایج نشان می دهد اثر پیش تیمار روی وزن خشک بوته در هیچ یک از بستر های مورد آزمایش در گلخانه معنی دار نبود. سایر صفات نیز اختلاف معنی داری را در آزمایشات گلخانه ای نشان ندادند. نتایج مزرعه نشان می-دهد استقرار گیاه به طور معنی داری تحت تاثیر پیش تیمار بذر قرار نمی گیرد با این وجود کاربرد یدید مس و یدید روی باعث بهبود درصد و سرعت سبز شدن در مزرعه شده است. اثر ترکیبات و نحوه ی اعمال آنها تاثیر معنی داری روی عملکرد و اجزای عملکرد گیاه عدس نداشت. اما بیشترین عملکرد از محلول پاشی اندام های هوایی بدست آمد و اعمال در خاک و پیش تیمار بذر دررتبه های بعدی قرار گرفتند. علیرغم غیر معنی دار بودن اثر ترکیبات ریز مغذی روی عملکرد، این ترکیبات بهبود نسبی را نسبت به شاهد نشان می دهند که در بین این ترکیبات بیشترین عملکرد در واحد سطح از ترکیبات یدید مس و یدید روی بدست آمد. اثر متقابل بین ترکیبات ریز مغذی و نحوه ی اعمال آنها روی زمان رسیدگی گیاه عدس معنی دار بود. با توجه به نتایج ترکیب تیماری بین پیش تیمار بذر و ترکیبات استفاده شده باعث بهبود زمان رسیدگی شده است که اثر سولفات روی بیشتر از سایر ترکیبات بود. نتایج تجمع عناصر نشان داد که محلول پاشی اندام های هوایی به طور معنی داری باعث افزایش تجمع روی در دانه می شود که کود دهی در خاک و پیش تیمار بذر رتبه های بعدی قرار می گیرند. اما اثر نحوه ی اعمال ریز مغذی ها روی تجمع عنصر مس در دانه معنی دار نبود. در کل با توجه به نتایج بدست آمده ترکیبات استفاده شده تاثیرات سوئی روی جوانه زنی، سبز شدن و گیاه کامل ندارد و می توان از این ترکیبات جهت زیست غنی سازی این گیاه مهم استفاده کرد.